Felsefi bir konu ama basite indirgersek, Çerkesim diyen bir kişinin,  Çerkes ismini her durumda taşıyabilecek olgunlukta ve yetkinlikte olması gereklidir. Affınıza sığınarak şunu ifade etmek isterim ki bana göre: evrensel insanlık değerlerinin DNA’sı olan Xabze’ye göre iyi bir Çerkes olabilmek için, ilk anda akla gelen birkaç kuralı şöyle sıralayabiliriz.
 
Empati yap
Sana yapılmasını istemediğin şeyi, başkasına yapma
Yalan söyleme
İnsanlarla alay etme
Edepli ol
İsraf etme
Kibirlenme, bencil ve açgözlü olma
İnsanların kusurlarını teşhir etme
Kin besleme
Kıskançlığını yenmeye çalış
Yıkıcı değil, yapıcı ol
Kavgacı değil barışçı ol
Hak edene hakkını ver
Vatan’ına hainlik düşünme
Açı aç, çıplağı çıplak bırakma
Mazlumu koruyacak kadar anlayışlı ve alçakgönüllü, eşkıyaya "dur" diyecek kadar cesur ol
Büyüğüne saygılı, küçüğüne hoşgörülü ol
Karşındaki insanın düşüncelerine inanmasan bile saygılı ol
İnsanlara din, dil, ırk ve mezhep ayrımı yapma
Bir Çerkesin en önemli görevi Din, Dil, Irk, Renk, Mezhep ayrımı yapmamasıdır.
Tek başına kalsan bile, iyi insan olmaya gayret et
Sağcısına, solcusuna, Yörüğün’e, Kürt’üne, Laz’ına, Hıristiyan’ına, Yahudi’sine, insan oldukları için değer ver.
 
İyi insan olmanın, bizden sonraki nesillere, yani; çocuklarımıza devretmeyi arzuladığımız, en değerli miras olduğunu unutma,

'Kırmızıda geçmek sorusu başta olmak üzere trafik ihlallerinin karşılığını da Xabze’ye göre sorgulamak, zamanlar üstü bir durumdur. Dolayısıyla Xabze’nin günümüzün trafik düzenine uymayanlar hakkında yaptırımı vardır. Öyle ise, özellikle Çerkesler “trafik ayıbı” işlemekten özenle kaçınmalıdır.

Bir araştırmacı olarak, genelde Çerkesleri ve özelde Xabze’yi anlatmak için çok çalıştım.

İnsan olarak hata yapabiliriz.  Ama soruyorum: kırmızıda geçmek, hız sınırlamasına uymamak, park edilemez yere park etmek, öndeki aracı yakın takip etmek, sürücüleri selektör yaparak taciz etmek, bisiklete veya motosiklete binip yaya kaldırımları kullanmak, köprü üstünde şerit değiştirmek Xabze’ye göre ayıp olan davranışlardan değilmidir?
Öncelikle sosyal yaşamda toplumsal kurallara riayet etmeyi, dürüst bir yaşam tarzı sürdürmeyi, üretken olmayı, görgülü ve temiz pak olmayı, dayanışmayı, paylaşmasını bilmeyi, daha doğrusu bu tür özellikleri ile örnek insan olabilmeyi, sadece gelecekte gerçekleşmesi gereken bir sosyal ideal olarak değil, derhal hayata geçirilmesi gereken bir faaliyet olarak anlamalıyız.
Mantıklı olmak, sevecen olmak, hoş sohbet olmak, vakur olmak, bencil düşünmemek, gülümsemeyi eksik etmemek, herkese dolaylı yahut doğrudan faydalı olabilmek, içindeki sevgiyi gözlere yansıtabilmek, bardağın dolu tarafını görebilmek, Xabze kurallarının olmazsa olmazlarındandır.
Özgürlükçü düşüncenin takipçileri olarak bizler; sosyal ideallerimizi, yalnızca geleceğe yönelik düşler olarak değil, hemen, şimdi günlük hayatımıza uyarlamalıyız.
En içten sevgi ve saygılarımla,

Bu Makale 20570 Kez Okundu.